In het decembernummer

Beschermen privacy werknemers als vakbondsstrategie
Technologische vooruitgang manifesteert zich steeds meer op de werkvloer. Alles wordt in de gaten gehouden en opgeslagen. Algoritmes sturen werkprocessen en personeelsbeleid aan en nemen die zelfs over. Dat gaat ten koste van de kwaliteit van de arbeid. Vakbonden hebben moeite om hier een antwoord op te vinden, constateert promovendus en oud FNV-Jong voorzitter Robbert Coenmans. Dat is niet nodig. Door in te zetten op bescherming van de privacy kunnen bonden deze ontwikkeling beteugelen.

Vakbeweging moet eigen klimaatplan lanceren
Nu we de veranderingen in het klimaat dagelijks ondervinden, is uitstel van maatregelen niet meer mogelijk. Dat zal een grote impact hebben, op sectoren, bedrijven en werknemers. De vakbeweging gaat daar veel te afwachtend mee om, vindt voormalig FNV-bestuurder Jan Verhagen. Zij zou in het offensief moeten gaan door zelf een sociaal en rechtvaardig klimaatbeleid op te stellen.

De bond heeft weinig leden. Nou en?
Het dalende ledental van vakbonden is reden voor zorg, bij zowel de bonden als werkgevers. Er worden dan ook allerlei ideeën geopperd om dat ledental op te krikken. Maar het is wellicht beter om het verdienmodel van de bonden te wijzigen, vindt beleidsmedewerker Geert de Bruin van AWVN. Accepteer de lage organisatiegraad en vraag geld aan de werkgever voor het afsluiten van de CAO.

De OR mag geen arbeidsvoorwaardenregeling afsluiten
Wanneer werkgevers er niet in slagen een CAO met de vakbond af te spreken, zoeken ze soms hun heil bij de ondernemingsraad. Omdat de OR geen CAO mag afsluiten, noemen ze het een arbeidsvoorwaardenregeling. Maar volgens adviseur medezeggenschap Niko Manshanden van de FNV heeft ook zo’n regeling geen enkele rechtsgeldigheid.

Het onvermijdelijke einde van het poldermodel
Het vaak bewierookte poldermodel begon in 1982 met het Akkoord van Wassenaar en eindigde in 2008 toen men het niet meer eens kon worden over het ontslagrecht. Het gaat ook niet meer terugkomen, denkt voormalig directeur Sociale Zaken van VNO-NCW Jan-Willem van den Braak. De oorzaak is namelijk dat de pijlers onder het systeem zijn weggevallen: sterke sociale partners en grote politieke partijen die de waarde van dit model inzagen.

Hoe gaat het met de Europese ondernemingsraad?
In november daagde de Europese ondernemingsraad van de Amerikaanse aluminiumgigant Alcoa het bedrijf voor de Nederlandse rechter, omdat hij niet genoeg tijd zou hebben om gebruik te maken van het recht op raadpleging. De EOR verloor. Trainer/adviseur Sjef Stoop van SBI Formaat volgde de zaak op de voet, en laat zien hoe lastig het is om greep te krijgen op de interne besluitvormingsprocessen van grote multinationals.

Het gaat goed, maar hoe lang nog?
Veel mensen voelen zich bedreigd door digitalisering en globalisering. Dat uit zich vaak in de opkomst van het populisme, die onze democratie in gevaar kan brengen. Het is dan ook zaak belangrijke hervormingen door te voeren, vindt CEO van de Bertelsmann Stiftung Aart Jan de Geus. Daarbij kunnen landen ook leren van elkaar.

Sociale Werkvoorziening 2.0 is geen alternatief
Telkens weer wordt wetgeving ontworpen om arbeidsgehandicapten aan het werk te krijgen. Nu blijkt dat de Participatiewet niet werkt, pleiten VNO-NCW en de SP voor het opnieuw optuigen van de sociale werkvoorziening, die juist als gevolg van die Participatiewet was gesneuveld. Marjo Gruisen, voorheen algemeen directeur van de Inclusief Groep, vreest echter de zoveelste mislukking.

Model van doorwerking staat onder druk
Het centrale overleg in de Nederlandse arbeidsverhoudingen berust op een systeem van doorwerking met eigen rollen voor vakbonden, werkgevers en overheid. Dit systeem van doorwerking functioneert volgens beleidsmedewerker Laurens Harteveld van AWVN nog steeds, maar staat onder druk omdat alle drie de spelers zo hun eigen problemen hebben.

Brokkelt het poldermodel af?
Hoewel de instituties van het poldermodel nog kaarsrecht overeind staan, genereren ze minder bevredigende uitkomsten. Het lukt sociale partners en vakbonden steeds moeilijker centrale akkoorden te sluiten, en ook de CAO staat onder druk. Oorzaken daarvan zijn de veranderde arbeidsmarkt en verstoorde machtsbalans tussen werkgevers en bonden, menen Paul de Beer en Maarten Keune van AIAS-HSI.

Bond en OR moeten meer samenwerken
De positie van de bond bij de arbeidsvoorwaardenvorming lijkt onder druk te staan, nu sommige werkgevers liever afspraken maken met de ondernemingsraad. Om deze ontwikkeling te duiden, zijn vertegenwoordigers van alle spelers onlangs bij elkaar gekomen. Directeur Jaap Jongejan van SBI Formaat doet verslag.

Naast deze artikelen zijn er de rubrieken van onze vaste medewerkers.

Meer lezen? Neem dan nu een abonnement, of vraag een proefnummer aan.